×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Przeszczep nerki

Przeszczep (transplantacja) nerki jest jedną z metod leczenia nerkozastępczego, tzn. udane przeszczepienie nerki jest leczeniem niewydolności nerek, ale nie oznacza wyleczenia, czyli powrotu do stanu zdrowia.

Jest to najskuteczniejsza metoda leczenia nerkozastępczego, gdyż przeszczepiony narząd jest w stanie przejąć wszystkie funkcje, jakie zdrowe nerki sprawują w organizmie.

Przeszczepiana nerka musi pochodzić od dawcy o zgodnej grupie krwi oraz powinna być jak najlepiej dobrany pod względem zgodności antygenów tkankowych. Istnieją trzy źródła nerek do transplantacji:

  • dawca zmarły
  • dawca żyjący spokrewniony
  • dawca żyjący niespokrewniony.

Zawsze musi być pewność, że przeszczepiana nerka jest w pełni sprawna, a w przypadku dawcy żyjącego pewność musi dotyczyć obu jego nerek, aby zagwarantować, że pozostawiona w jego organizmie nerka zapewni normalne funkcjonowanie. U osób chorujących na cukrzycę istnieje możliwość jednoczesnego przeszczepienia nerki i trzustki.

Przygotowanie do przeszczepu

Przeszczep (transplantację) można wykonać u chorego leczonego już dializami, jak również nie leczonego jeszcze nerkozastępczo (tzw. transplantacja wyprzedzająca). Przeszczep nerki, jako najskuteczniejszą metodę leczenia nerkozastępczego, należy wziąć pod uwagę u każdego chorego, u którego brak jest oczywistych przeciwwskazań, takich jak:

  • choroba nowotworowa
  • nie poddające się leczeniu zakażenia (np. HIV)
  • ciężkie uszkodzenie innych narządów (zwłaszcza układu krążenia)
  • zaawansowany wiek
  • nałogi prowadzące do utraty zdrowia (nadużywanie alkoholu, narkotyki).

W przypadku braku w/w przeciwwskazań wykonuje się szczegółową ocenę stanu zdrowia i jeśli nadal nie stwierdza się przeszkód, chory po zakwalifikowaniu przez odpowiedni zespół specjalistów zostaje umieszczony na liście oczekujących na przeszczep. Nie można przewidzieć, jak długo chory będzie oczekiwał na przeszczep nerki od dawcy zmarłego – może to być krótko (tygodnie) lub długo (lata) – gdyż pojawienie się narządu, który będzie zgodny z tkankami biorcy jest sprawą losową. U chorych oczekujących na nerkę okresowo ocenia się stan zdrowia, aby wykluczyć pojawienie się przeciwwskazań.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku narządu od dawcy żyjącego. W tej sytuacji należy wykonać badania u pary osób, tj. biorcy oraz dawcy, i po wykluczeniu przeciwwskazań u obu z nich można zaplanować i przeprowadzić operacje pobrania nerki i jej wszczepienia.

Jak przebiega zabieg przeszczepienia nerki oraz okres po przeszczepie?

W trakcie standardowego zabiegu przeszczepienia nerki umieszcza się ją w dolnej części jamy brzusznej nad prawym lub lewym talerzem kości biodrowej, łącząc tętnicę i żyłę nerki z tętnicą i żyłą biodrową, a moczowód wszywając do pęcherza moczowego. W części przypadków już w trakcie operacji przeszczepiona nerka podejmuje pracę wytwarzając mocz, u pozostałych osób pełna czynność nerki może rozwijać się stopniowo w ciągu dni, a nawet tygodni, i w tym okresie konieczne jest jeszcze leczenie dializami.

Biorca przeszczepu nerki musi stale przyjmować leki immunosupresyjne, a pierwszą ich dawkę otrzymuje jeszcze przed zabiegiem. Zwykle są to 2 lub 3 leki, które należy przyjmować w dokładnie zaleconych dawkach i regularnych odstępach czasu. Dawki leków dobiera się na podstawie pomiarów ich stężenia we krwi i zwykle w miarę upływu czasu od przeszczepu dawki te są zmniejszane, gdyż maleje ryzyko odrzucenia przeszczepu. Jeżeli po operacji przeszczepu nerki nie wystąpią żadne powikłania, a przeszczepiona nerka funkcjonuje prawidłowo, chory wraca do domu po około 2 tygodniach z zaleceniem zgłaszania się do kontroli w poradni transplantacyjnej w wyznaczonym terminie lub w przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów.

Ryzyko powikłań przeszczepu nerki jest największe w pierwszych tygodniach po zabiegu. Mogą to być powikłania chirurgiczne, związane z operacją, zakażenia związane z intensywnym leczeniem immunosupresyjnym oraz ostre odrzucanie przeszczepu. Zwykle są one skutecznie leczone i bardzo rzadko istnieje konieczność usunięcia przeszczepionej nerki. W późniejszym okresie również istnieje ryzyko powikłań związanych z leczeniem immunosupresyjnym (zakażenia i nowotwory) oraz możliwość wystąpienia ostrego odrzucania przeszczepionej nerki. Przez cały okres życia z przeszczepem chory musi pozostawać pod nadzorem specjalistycznym.

U osób po udanym przeszczepie nerki istotnie poprawia się jakość życia. Dobra czynność przeszczepionej nerki powoduje, że ustępuje wiele przewlekłych powikłań związanych z długotrwałą niewydolnością nerek (np. nadczynność przytarczyc oraz inne zaburzenia hormonalne, świąd skóry, niedokrwistość, zaburzenia kostne), nie trzeba przestrzegać uciążliwych ograniczeń w zakresie ilości przyjmowanych płynów i rodzaju pokarmów, możliwy jest powrót do czynnej pracy zawodowej oraz wielu sportów rekreacyjnych. W ciążę zachodzi 1 na 5—10 młodych kobiet z przeszczepioną nerką, jednak w wielu przypadkach dochodzi do utraty ciąży. Po I trymestrze szansa zakończenia ciąży powodzeniem wynosi ok. 90%. Kobiety z przeszczepioną nerką mogą rodzić naturalnie, jeżeli nie ma innych wskazań do cięcia cesarskiego, natomiast nie powinny karmić piersią przyjmując leki immunosupresyjne.

Wyniki

Około połowa przeszczepionych nerek podejmuje pracę już w pierwszej dobie od przeszczepu, w pozostałych przypadkach uzyskanie dobrej czynności nerki może trwać nawet kilka tygodni. Tylko 1—2% przeszczepów nerek wcale nie podejmuje czynności i trzeba je usunąć. Wyniki w ciągu pierwszego roku po przeszczepie są następujące:

  • w ok. 50% przypadków przeszczepiona nerka pracuje bardzo dobrze i nie dochodzi do powikłań
  • w ok. 35% przypadków występują problemy i powikłania, które udaje się wyleczyć
  • w ok. 15% przypadków występują poważne problemy i powikłania prowadzące do utraty przeszczepu lub pogorszenia stanu zdrowia
  • w 3—5% przypadków dochodzi do śmierci biorcy.

Przeciętny czas dobrego funkcjonowania przeszczepu nerki wynosi kilkanaście lat. Nawet w przypadku najlepiej dobranego narządu z czasem czynność nerki ulega nieodwracalnemu stopniowemu pogarszaniu się. Jest to następstwem wielu czynników, które prowadzą do tzw. przewlekłej nefropatii przeszczepu. Pogorszenie sprawności przeszczepu może również być wynikiem nawrotu w nerce przeszczepionej tej samej choroby, która doprowadziła do niewydolności własnych nerek chorego (często niektóre typy kłębuszkowego zapalenia nerek). Po utracie nerki przeszczepionej konieczne jest leczenie dializami, ale pacjent może być biorcą kolejnego przeszczepu nerki.

10.10.2012
Zobacz także
  • Dializa otrzewnowa
  • Hemodializa
  • Leczenie nerkozastępcze: wybór metody
Wybrane treści dla Ciebie
  • Leczenie nerkozastępcze
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta