Pytanie nadesłane do redakcji
Czy można normalnie funkcjonować z jedną martwą nerką. Czy musi ona być usunięta?
Odpowiedziała
dr hab. med. Teresa Nieszporek
Katedra i Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Nerki są narządem parzystym znajdującym się w przestrzeni zaotrzewnowej i unaczynionym przez tętnice nerkowe odchodzące bezpośrednio od aorty. Zaburzenia w okresie płodowym mogą prowadzić do nieprawidłowego rozwoju nerek, takich jak brak jednej nerki (agenezja), niedorozwój (hipoplazja) lub dysplazja (nieprawidłowy rozwój) jednej nerki.
Nerka hipoplastyczna cechuje się zmniejszonymi wymiarami bez zmian w budowie miąższu i najczęściej zachowuje czynność wydalniczą. W nerce dysplastycznej dochodzi do zmian w budowie, polegających na występowaniu nieprawidłowych nefronów, torbielowatych zmian w cewkach nerkowych oraz nasilonego włóknienia, co prowadzi do zmniejszenia wymiarów nerki i istotnego upośledzenia czynności tego narządu.
Do uszkodzenia jednej nerki z następową utratą jej czynności mogą również doprowadzić procesy chorobowe występujące u osób dorosłych. Miażdżyca lub znacznie rzadziej inne zmiany w tętnicy nerkowej mogą doprowadzić do całkowitego zamknięcia tej tętnicy i marskości nerki. Taka nerka jest zwykle znacznie mniejsza niż nerka zdrowa, ma nierówne, pozaciągane obrysy i nie wytwarza moczu. Marskość jednej nerki może też być następstwem zniszczenia tej nerki w przebiegu kamicy nerkowej, najczęściej nawrotowej lub też przewlekłych, nawracających zakażeń jednej nerki. Czynnikami ryzyka powtarzających się zakażeń jednej nerki oprócz złogów zlokalizowanych w drogach moczowych są zaburzenia w budowie, takie jak zwężenie moczowodu lub refluks pęcherzowo-moczowodowy, czyli cofanie się moczu z pęcherza moczowego do moczowodu podczas oddawania moczu. U chorych z marskością jednej nerki czynność wydalnicza nerek może być prawidłowa (wartość wyliczonego przesączania kłębuszkowego eGRF wyższa od 60 ml/min) lub tylko nieznacznie upośledzona, gdyż druga, zdrowa nerka przejmuje jej funkcję. Gdy u chorego z marską nerką wartość eGFR jest istotnie obniżona, świadczy to uszkodzeniu drugiej nerki.
Usunięcie marskiej nerki jest konieczne tylko u niektórych chorych. Zabieg usunięcia marskiej nerki należy rozważyć, gdy u chorego występuje nadciśnienie tętnicze oporne na leczenie farmakologiczne. Wskazaniem do usunięcia marskiej nerki są też nawracające, trudne do leczenia zakażenia dróg moczowych, związane np. z obecnością złogów lub wad nerki, gdyż taka nerka może być źródłem zakażenia. Przed usunięciem marskiej nerki wykonuje się zwykle izotopowe badanie oceniające oddzielnie czynność obu nerek. W przypadku, gdy czynność marskiej nerki stanowi mniej niż 10–15% czynności wydalniczej obu nerek usunięcie tej nerki nie powinno spowodować istotnego obniżenia wartości przesączania kłębuszkowego.
Piśmiennictwo:
Ciechanowski K.: Anatomia i fizjologia nerek. W: Myśliwiec M. (red.) Choroby nerek., PZWL, Warszawa, 2008: 1-12.Pietrzyk J.A.: Wady wrodzone układu moczowego. W: Interna Szczeklika – podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna Kraków, 2012: 1505–1510.
