Pytanie nadesłane do redakcji
Mam wytworzoną przetokę tętniczo–żylną na lewym przedramieniu w okolicach nadgarstka, czy mogę uprawiać sport, np. wyciskanie na ławeczce, wyciskanie na barki i inne ćwiczenia tego typu?
Odpowiedziała
dr hab. med. Teresa Nieszporek
Katedra i Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Chory leczony metodą powtarzanych hemodializ powinien szczególne dbać o przetokę tętniczo-żylną, która jest zespoleniem żyły z tętnicą (najczęściej w okolicy przedramienia) i stanowi bardzo ważny „dostęp naczyniowy” do dializy. W krótkim okresie po zabiegu chirurgicznym wytworzenia przetoki (po kilku dniach) zalecany jest tzw. trening przetoki polegający na wykonywaniu ćwiczeń (zginanie kończyny w stawie łokciowym, ściskanie specjalnych piłeczek, zaciskanie gumy powyżej zespolenia) pod nadzorem wyszkolonej pielęgniarki.
Po okresie kolejnych kilku tygodni treningu dochodzi do pogrubienia naczyń żylnych przedramienia i poszerzenia ich światła i wówczas naczynia te mogą być nakłuwane za pomocą specjalnych igieł dializacyjnych. Czasami ćwiczenia są nadal wykonywane po rozpoczęciu dializ (w dniach bez dializy). Okolica przedramienia lub ramienia, gdzie zlokalizowane jest zespolenie tętniczo-żylne i poszerzone naczynia powinna być utrzymywana w szczególnej czystości.
Należy unikać zabrudzenia i zanieczyszczenia (np. smarem lub olejem w trakcie naprawy samochodu) tej okolicy. Należy również unikać uciskania okolicy zespolenia tętniczo-żylnego. W związku z tym na kończynie górnej, gdzie wytworzono przetokę nie powinno się mierzyć ciśnienia tętniczego, należy również wystrzegać się przygniatania tej kończyny, np. podczas snu. Uraz kończyny w okolicy zespolenia lub poszerzonego układu żylnego może prowadzić do bardzo intensywnego krwawienia. Wszyscy chorzy powinni znać zasady postępowania w przypadku krwawienia z naczyń przetoki.
Rodzaj i intensywność ćwiczeń siłowych mięśni kończyn górnych u chorego z wytworzoną przetoką tętniczo-żylną musi być każdorazowo skonsultowany z lekarzem nefrologiem lub doświadczoną pielęgniarką. Bardzo intensywne ćwiczenia mogą być przeciwwskazane, zwłaszcza u chorych ze znacznie poszerzonym układem żylnym. Niebezpieczne mogą być też ćwiczenia, które stwarzają ryzyko ucisku przetoki lub urazu tej okolicy.
