Wielomocz to wydalanie dużych objętości moczu. Może być związany z przyjmowaniem płynów w dużych ilościach (np. u osób chorych na cukrzycę), a także z nieprawidłową czynnością nerek. Wielomocz to objaw, więc jego leczenie zależy od przyczyny.
Co to jest wielomocz?
Wielomocz (inaczej poliuria) to utrzymujące się wydalanie dużych objętości moczu, ponad 3 l moczu na dobę u dorosłych lub ponad 2 litry na dobę u dzieci. Objętość moczu zależy od objętości przyjmowanych płynów. Jest możliwe wydalanie dużych objętości moczu w przypadku spożywania dużych objętości płynów i wówczas jest to zjawisko prawidłowe. Także kawa i alkohol działają moczopędnie. Nie dotyczy to osób z zaburzeniami psychicznymi, które prowadzą do stałego picia nieprawidłowo dużych objętości płynów – polidypsja psychogenna (zobacz niżej).
Nieprawidłowa jest sytuacja, gdy wielomocz pojawia się niezależnie od spożywania zwiększonej objętości płynów, gdyż jest to objaw nieprawidłowej czynności nerek w zakresie gospodarki wodą. Przyczyną jest niedobór hormonu wazopresyny (moczówka prosta centralna) lub niedostateczna reakcja nerek na ten hormon (zobacz: Moczówka prosta nerkowa).
Prawidłową reakcją organizmu na wielomocz jest picie dużych objętości płynów w wyniku wzmożonego pragnienia. Często osoby z otoczenia pierwsze zwracają na to uwagę.
Wielomocz – przyczyny
Wielomocz może mieć różne przyczyny. U dorosłych najczęstszą przyczynę wielomoczu stanowi przyjmowanie leków moczopędnych. Kolejną przyczyną wielomoczu jest nieleczona lub źle leczona cukrzyca. Wtedy osoba chora ma wzmożone pragnienie, pije duże ilości płynów i oddaje duże ilości moczu. Wielomocz może być jednym z pierwszych objawów cukrzycy.
Inną przyczyną wielomoczu jest wspomniana moczówka prosta – centralna lub nerkowa. Moczówka prosta to choroba, w której nie dochodzi do prawidłowego zagęszczenia moczu i w wyniku tego wydala się duże ilości rozcieńczonego moczu. Moczówka prosta jest spowodowana niedoborem hormonu – wazopresyny lub niewrażliwością tkanek na działanie wazopresyny. W przypadku moczówki prostej centralnej występuje niedobór hormonu wazopresyny, który jest wydzielany przez przysadkę mózgową. Moczówka prosta nerkowa natomiast jest spowodowana niewrażliwością nerek na wazopresynę uwarunkowaną genetycznie.
Do rzadszych przyczyn należą:
- uszkodzenie nerek
- przyjmowanie niektórych leków – np. blokerów kanału wapniowego, litu, inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI – często stosowane u w depresji) lub antybiotyków – tetracyklin
- polidypsja psychogenna, czyli związana z zaburzeniami psychicznymi.
Wielomocz może występować także u kobiet w ciąży.
Polidypsja psychogenna – wielomocz na tle nerwowym
Wielomocz może się wiązać z zaburzeniami psychicznymi i wówczas mówimy o polidypsji psychogennej (inaczej: polidypsja pierwotna). Polidypsja to przyjmowanie zwiększonej ilości płynów na dobę. W polidypsji psychogennej picie nadmiernej ilości płynów, a następnie wydalanie moczu w dużych ilościach łączy się z zaburzeniami psychicznymi. Za nadmierną uważa się ilość przekraczającą zapotrzebowanie organizmu, czyli około powyżej 3 l dziennie. Przeciętna ilość przyjmowanych płynów przez osoby z polidypsją psychogenną to 5–10 l dziennie, w skrajnych przypadkach dochodzi do 20 l dziennie lub więcej.
Polidypsja psychogenna może dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych. Przyczyną polidypsji psychogennej u dzieci mogą to być problemy rodzinne, takie jak rozwód rodziców, przeprowadzka, zmiana szkoły, pojawienie się kolejnego dziecka w domu. Zwykle dziecko pije bardzo dużo, ale tylko w ciągu dnia i przesypia ono całą noc (nie wstaje w nocy, żeby pić lub oddawać mocz). Wiele dzieci z polidypsją psychogenną pije w nadmiarze tylko wybrany rodzaj napoju, np. sok lub napoje gazowane, ale nie chce pić wody.
U dorosłych polidypsja psychogenna zwykle wiąże się z zaburzenia psychicznymi, takimi jak na przykład schizofrenia, zaburzenia lękowe, odżywiania i depresja.
Wielomocz a częstomocz
Wielomocz to nie to samo, co częstomocz. Osoba z częstomoczem oddaje często mocz, ale ilość moczu oddawanego na dobę jest prawidłowa. Częstomocz może mieć wiele przyczyn, często występuje w przebiegu zakażeń układu moczowego.
