×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Urografia

Co to jest urografia?

Urografia to badanie z użyciem promieni rentgenowskich po dożylnym podaniu środka cieniującego, służące do obrazowania układu moczowego.

Jak przebiega urografia?

Przed badaniem w żyle umieszcza się wkłucie (tzw. wenflon), które służy do sprawnego podania kilkudziesięciu mililitrów środka cieniującego. W trakcie wstrzykiwania środka kontrastowego lub tuż po jego wstrzyknięciu może wystąpić uczucie ciepła i metalicznego smaku w ustach, które szybko mija.

W trakcie badania wykonuje się kilka zdjęć rentgenowskich. Pierwsze to przeglądowe zdjęcie jamy brzusznej wykonywane przed podaniem środka cieniującego, następne wykonuje się już po jego wstrzyknięciu, najczęściej po 5–7, 10 i 20 minutach. Niekiedy wykonuje się dodatkowe zdjęcia późne (np. po kilku godzinach).

Środek cieniujący zostaje „wychwycony” przez nerki i wydzielony do moczu. Mocz zawierający środek cieniujący jest nieprzepuszczalny dla promieni rentgenowskich, w związku z czym drogi moczowe (czyli układy kielichowo-miedniczkowe nerek, moczowody oraz pęcherz moczowy) wypełnione takim moczem są dobrze widoczne na zdjęciach.

Badanie może zostać wykonane ambulatoryjnie. Po badaniu można od razu wrócić do codziennych czynności; nie ma ograniczeń dotyczących jedzenia i picia.

Wynik badania to kilka zdjęć RTG (najczęściej 4) z dołączonym opisem.

Urografia Urografia
Ryc. Urografia. Zdjęcia uzyskane w trakcie badania

Jak należy się przygotować do badania?

Zgromadzone w jelitach gazy utrudniają ocenę obrazów urograficznych, celem przygotowania jest więc zmniejszenie ich ilości oraz ogólnie zmniejszenie zawartości jelit. Szczegółowy sposób przygotowania otrzymuje się w czasie ustalania terminu badania w postaci pisemnych instrukcji. Ogólnie przygotowanie polega na spożywaniu w dniu poprzedzającym badanie pokarmów lekkostrawnych (bez produktów wzdymających) oraz na wstrzymaniu się od jedzenia na kilka godzin przed badaniem. Czasami trzeba zastosować środek przeczyszczający.

Zalecone leki należy w dniu badania przyjąć o zwykłej porze, popijając konieczną ilością płynu. Osobom chorym na cukrzycę leczonym metforminą zwykle zaleca się przerwanie przyjmowania leku na 2 dni przed badaniem, jednak w każdym przypadku należy to uzgodnić z lekarzem nadzorującym leczenie cukrzycy, a o fakcie przyjmowania metforminy poinformować lekarza kierującego na badanie z podaniem środka cieniującego.

Po badaniu oraz w dniu następnym należy wypić co najmniej 1500 ml płynów, co umożliwi usunięcie środka cieniującego z moczem.

Kobietom karmiącym piersią zaleca się przerwanie karmienia na 1–2 dni po badaniu.

Jakie są wskazania do wykonania badania?

Głównym wskazaniem do urografii są zaburzenia w obrębie dróg odprowadzających mocz z nerek, czyli układów kielichowo-miedniczkowych, moczowodów oraz pęcherza (patrz: Budowa układu moczowego).

Urografię wykonuje się w przypadku podejrzenia lub obecności:

  • złogów w drogach moczowych
  • zwężenia lub poszerzenia dróg moczowych
  • przeszkody w odpływie moczu
  • wad wrodzonych układu moczowego
  • uchyłków ściany pęcherza moczowego
  • urazu narządów układu moczowego.

Jakie są przeciwwskazania do badania?

Przeciwwskazania do urografii to:

  • uczulenie na środek kontrastujący
  • upośledzenie czynności nerek.

Urografię wykonuje się u osób z prawidłową czynnością nerek (lub z czynnością nieznacznie upośledzoną, jeśli lekarz uzna, że korzyści wynikające z badania mogą być większe niż możliwe powikłania). W przypadku niewydolności nerek nie dochodzi do zakontrastowania układu moczowego, a czynność nerek może się nawet pogorszyć po podaniu środka cieniującego (tzw. nefropatia pokontrastowa). Dlatego zasadą jest oznaczanie stężenia kreatyniny we krwi, jeśli to tylko możliwe, przed wykonaniem urografii oraz innych badań obrazowych z podaniem środka cieniującego.

Zasadą jest niewykonywanie badań związanych z narażeniem na promienie rentgenowskie u kobiet w ciąży, dlatego o ciąży lub jej możliwości należy poinformować lekarza, który kieruje na urografię, a także personel medyczny wykonujący badanie.

Jakie są możliwe powikłania?

  • Reakcja alergiczna na środek kontrastujący. Może mieć różne nasilenie. Łagodna polega zwykle na krótkotrwałym świądzie skóry i przemijającej wysypce, poprzez obrzęk części ciała (np. wargi), do groźnych reakcji mogących zagrażać życiu (zaburzenia oddychania i krążenia). Przed badaniem przeprowadzająca je osoba zawsze pyta, czy w przeszłości pacjent otrzymywał środek kontrastujący, a jeżeli tak, to czy wystąpiły jakiekolwiek niepokojące reakcje. Jeżeli w przeszłości wystąpiły takie reakcje, należy o tym poinformować lekarza kierującego na urografię i personel medyczny wykonujący badanie.
  • Ostre uszkodzenie nerek przez środek cieniujący, tzw. nefropatia kontrastowa. Bardzo rzadko występuje w przypadku urografii. Może się zdarzyć u osoby obciążonej bardzo dużym ryzykiem, tj. z istniejącą wcześniej niewydolnością nerek (często z powodu cukrzycy). Objawia się zwiększeniem stężenia kreatyniny w surowicy krwi po 2–3 dniach od podania środka cieniującego. Zwykle w przypadku dożylnego podania środka cieniującego uszkodzenie nerek ma charakter łagodny i przemijający. Może być poważne w przypadku badań obrazowych, w których podaje się duże objętości środka cieniującego do tętnicy, np. w koronarografii i zabiegach na tętnicach wieńcowych.

Jak interpretuje się wynik badania?

Na podstawie serii wykonanych zdjęć (tzw. urogramy) można określić położenie nerek, ich kształt i zarysy oraz fakt wydzielania moczu kontrastującego.

Urografia nie dostarcza żadnych informacji na temat czynności nerek, tzn. nie pozwala stwierdzić, czy występuje niewydolność nerek. Jednak brak wydzielania środka cieniującego po jednej stronie wskazuje na upośledzenie czynności danej nerki.

Widoczne na zdjęciach zakontrastowanie dróg moczowych pozwala ocenić ich położenie, kształt, wielkość, przebieg, ewentualne zwężenia lub przeszkody w odpływie moczu, poszerzenia (np. wodonercze), występowanie nieprawidłowych tworów w ich świetle (np. kamień, guz) oraz urazu (np. wyciekanie moczu poza drogi moczowe).

Co zrobić w przypadku wyniku nieprawidłowego urografii?

Każdy wynik urografii powinien zostać oceniony przez lekarza, najlepiej zlecającego badanie, gdyż interpretacja opisu badania musi uwzględniać informacje uzyskane podczas wywiadu, badania fizykalnego oraz innych badań.

10.02.2016
Zobacz także
  • Scyntygrafia nerek
  • Cystografia i cystografia mikcyjna
  • USG układu moczowego
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta