Pytanie nadesłane do redakcji
Wskazania do codziennych dializ. Do czego mogą doprowadzić codzienne dializy, jaka może być przyczyna codziennych dializ?
Odpowiedziała
dr hab. med. Teresa Nieszporek
Katedra i Klinika Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Dializoterapia należy do metod leczenia nerkozastępczego i stosowana jest u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek. Leczenie polega na regularnym wykonywaniu zabiegu hemodializy, w czasie którego usuwane są zbędne produkty przemiany materii z krwi chorego po podłączeniu do aparatu (sztucznej nerki). W trakcie hemodializy usuwany jest też z organizmu chorego nadmiar wody. Jest to szczególnie ważne, gdyż wielu dializowanych chorych nie oddaje moczu i jedynym sposobem usunięcia nadmiaru płynu z organizmu jest hemodializa.
Najczęściej hemodializy wykonywane są 3 razy w tygodniu, a każdy zabieg trwa zwykle 4-5 godzin. Pomiędzy zabiegami obowiązują chorych bardzo często ograniczenia dotyczące diety i ilości wypijanych płynów. W pewnych sytuacjach klinicznych konieczna jest okresowa modyfikacja dotychczasowego schematu dializoterapii i wykonywanie hemodializy codziennie przez kilka lub nawet kilkanaście kolejnych dni.
Najczęściej wskazaniem do codziennych hemodializ jest przewodnienie chorego, które może manifestować się dusznością, obrzękami lub też wysokim ciśnieniem tętniczym, pomimo leczenia wieloma lekami. Objawem przewodnienia może być też obecność płynu w jamach ciała (opłucna, otrzewna, osierdzie). Objętość płynu, która może być bezpiecznie usunięta podczas jednego zabiegu jest ograniczona, zatem wykonanie hemodializy przez kilka kolejnych dni jest często jedynym sposobem odwodnienia chorego, co przyczynia się do istotnej poprawy samopoczucia. Zwiększenie częstości hemodializ jest również zalecane u chorych z niewydolnością krążenia, którzy nie tolerują dużej utraty płynu w czasie zabiegu oraz u hemodializowanych chorych z ciężkimi zakażeniami. W tym ostatnim przypadku częste hemodializy pozwalają na usunięcie toksyn gromadzących się w organizmie w przebiegu zakażenia.
W niektórych krajach jednym ze sposobów leczenia chorych z przewlekłą niewydolnością nerek są codzienne krótkie hemodializy trwające 1,5-2 godzin. Codzienne krótkie hemodializy mogą być wykonywane w ośrodku dializ lub też w domu pacjenta. Wykazano liczne korzyści wynikające z tej formy leczenia, takie jak lepsza kontrola ciśnienia tętniczego, lepsze wyrównanie zaburzeń biochemicznych, poprawa odżywienia, ustąpienie zaburzeń snu oraz poprawa jakości życia. Największy odsetek chorych leczonych codzienną hemodializą domową jest w Nowej Zelandii (ok. 25% chorych hemodializowanych) i w Australii (ok. 13% chorych). W Europie dializę domową wykonuje się znacznie rzadziej i dotyczy <1% chorych hemodializowanych. Obecnie prowadzi się badania kliniczne oceniające wpływ codziennej hemodializy na przeżycie chorych.