×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Kolka nerkowa - przyczyny, objawy i leczenie. Jak zachować się w przypadku ataku kolki nerkowej?

Kolka nerkowa to nagły, silny ból umiejscowiony w okolicy nerki, tj. w prawym lub lewym boku. Przyczyną kolki nerkowej jest przemieszczenie się kamienia z nerki do moczowodu, co prowadzi do częściowego lub całkowitego zatkania moczowodu i wzrost ciśnienia moczu w miedniczce nerkowej. W przypadku wystąpienia kolejnej w życiu kolki nerkowej można samodzielnie rozpocząć jej leczenie, jednak zwykle lepiej zgłosić się do lekarza, a w niektórych sytuacjach konieczne jest niezwłoczna interwencja urologiczna

Co to jest kolka nerkowa i jaka jest jej przyczyna

Typowa kolka nerkowa to nagły, niezwykle silny ból umiejscowiony w okolicy nerki, tj. w prawym lub lewym boku.

Przyczyną kolki nerkowej jest przemieszczenie się kamienia z nerki do moczowodu, co powoduje jego podrażnienie lub nawet uszkodzenie błony śluzowej moczowodu. Główną przyczyną bardzo silnego bólu jest i częściowe lub całkowite zatkanie moczowodu i wzrost ciśnienia moczu w miedniczce nerkowej.

Kolka nerkowa – objawy

Najczęstszym objawem kolki nerkowej jest silny i zwykle nagły ból w lewym lub prawym boku (jeżeli kamień jest wysoko) lub w dole brzucha (jeżeli jest blisko pęcherza). Ból promieniuje do pachwiny po tej samej stronie. Ból typowo jest umiejscowiony, chociaż niekiedy trudno określić stronę, po której występuje i odczuwany jest jako ból brzucha. Ból jest ostry, niekiedy kurczowy (na przemian nasila się i łagodnieje). Przez kobiety często opisywany jako znacznie silniejszy niż bóle porodowe. Wiele osób podczas napadu kolki nerkowej odczuwa nudności i/lub wymiotuje.

Mocz wydalany podczas napadu kolki nerkowej może mieć kolor czerwony ze względu na obecność krwi. Jeżeli kamień moczowy, który spowodował napady kolki nerkowej jest niewielki (tzn. ma średnicę <5 mm), może dość szybko przesunąć się do pęcherza moczowego i ból trwa krótko. W takich przypadkach wystarczy raz lub dwa razy przyjąć leki przeciwbólowe i rozkurczowe. Kolka nerkowa mija w momencie, gdy kamień „wpadnie” do pęcherza moczowego, skąd może zostać wydalony na zewnątrz (popularny termin „urodzić kamień”). Większe kamienie dłużej przesuwają się przez moczowód lub go zatykają. Wtedy kolka nerkowa może trwać wiele dni i ostatecznie wymagać interwencji urologicznej.

Gdy złóg przemieszcza się przez moczowód do pęcherza, to mogą występować dodatkowe objawy i dolegliwości, takie jak częste parcie na mocz (uczucie potrzeby oddania moczu), pieczenie podczas oddawania moczu, uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza, a u mężczyzny ból promieniujący do czubka prącia.

Atak kolki nerkowej - co należy zrobić?

W przypadku pierwszego w życiu napadu kolki nerkowej należy niezwłocznie szukać pomocy lekarskiej, najlepiej w punktach pomocy doraźnej, gdzie możliwe jest wykonanie badań diagnostycznych, takich jak USG i badania laboratoryjne. Konieczne jest badanie lekarskie i zwykle wykonanie badań diagnostycznych, aby wykluczyć inne przyczyny bólu, które mogą stanowić zagrożenie życia (np. tętniak aorty brzusznej).

Osoby z już rozpoznaną kamicą nerkową, u których typowe dolegliwości występowały w przeszłości i ustępowały w krótkim czasie, często wraz z wydaleniem drobnego kamienia, i u których nie występują inne, zwłaszcza przewlekłe choroby – mogą same rozpocząć leczenie, przyjmując dostępne bez recepty i polecone wcześniej przez lekarza leki przeciwbólowe i rozkurczowe.

Jeżeli dolegliwości są umiarkowanie nasilone, to w celu zniesienia bólu można stosować paracetamol (nie przekraczać 4000 mg na dobę), preparat paracetamolu z tramadolem (nie przekraczać 300 mg tramadolu na dobę), niesteroidowy lek przeciwzapalny doustnie lub w czopku, np. ketoprofen, ibuprofen, diklofenak, naproksen. Nie należy przekraczać maksymalnych dawek dobowych, które podane są w ulotce.

Jako uzupełnienie leków przeciwbólowych można stosować lek rozkurczający mięśnie gładkie (tzw. lek rozkurczowy). Najczęściej jest to drotaweryna lub hioscyna.

W trakcie kolki nerkowej należy wypijać co najmniej 2–2,5 litra płynów na dobę (nawet 3–4 litry, jeżeli to możliwe).

Zastosowanie ciepła, np. przyłożenie ciepłego termoforu lub ciepła kąpiel, może przynosić ulgę w bólu, jako uzupełnienie leków.

Nie należy samodzielnie leczyć kolki nerkowej dłużej niż 1–2 dni, nawet jeżeli bardzo podobne objawy występowały już wcześniej i rozpoznawano kamicę moczowodową.

Nie wolno podejmować próby samodzielnego leczenia objawów kolki nerkowej u dzieci i kobiet w ciąży.

Kolka nerkowa - kiedy należy zgłosić się do lekarza/szpitala?

Należy zgłosić się do lekarza, jeżeli kolka nie ustąpiła w ciągu 2 dni samodzielnego leczenia. Niezwłocznie należy się zgłosić, jeżeli wystąpią gorączka, krwiomocz, zmniejszenie ilości oddawanego moczu lub inne niepokojące dolegliwości.

Łagodną kolkę nerkową można leczyć pod nadzorem lekarza rodzinnego, zwłaszcza jeżeli jest to kolejny napad kamicy.

Leczenie szpitalne zwykle konieczne jest, gdy

  • kamień jest zbyt duży, aby mógł być wydalony samoistnie,
  • kamień zablokował odpływ moczu,
  • jednocześnie występuje zakażenie układu moczowego, na co zwykle wskazuje wystąpienie gorączki,
  • utrzymuje się krwawienie,
  • obecne są inne objawy, np. wymioty lub nudności uniemożliwiające przyjmowanie płynów i leków,
  • ból nie ustępuje pomimo stosowania leków przeciwbólowych w odpowiednich dawkach.

O konieczności zabiegowego leczenia kolki decyduje urolog. W zależności od wielkości i lokalizacji złogu wybiera rodzaj interwencji.

Obecnie rzadko istnieje konieczność wykonania operacji chirurgicznej w celu usunięcia kamienia lub kamieni moczowych. Istnieją inne skuteczne sposoby ich usuwania.

Możliwe metody eliminacji złogu moczowego to:

  1. Litotrypsja pozaustrojowa (tzw. ESWL), czyli rozbijanie kamienia moczowego wewnątrz organizmu pacjenta z użyciem tzw. fali wstrząsowej. Jest to najczęściej stosowana interwencja w kamicy moczowej. Kamień moczowy ulega rozbiciu na cząstki wielkości ziaren piasku, które łatwo są wydalane z moczem. Zabieg zwykle przeprowadza się ambulatoryjnie i nie wymaga znieczulenia. Przeciwwskazaniem do litotrypsji pozaustrojowej jest ciąża.
  2. Nefrolitotrypsję przezskórną (tzw. PCNL) wykonuje się zwykle, gdy kamień moczowy w nerce jest duży (>2,5 cm) lub położony w takim miejscu, że nie można go rozbić za pomocą ESWL. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu. Polega on na wprowadzeniu przez niewielkie nacięcie skóry w okolicy nerki do miedniczki nerkowej instrumentu zwanego nefroskopem, przez który urolog może obejrzeć kamień moczowy, dokładnie określić jego położenie i odpowiednimi narzędziami rozdrobnić go na mniejsze kawałki, które następnie usuwa.
  3. Ureterorenoskopia (tzw. URS lub URLS) zwykle służy do usuwania kamieni moczowych ze środkowego i dolnego odcinka moczowodu. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu bez konieczności jakiegokolwiek nacinania tkanek. Urolog wprowadza giętki wziernik przez cewkę moczową do pęcherza moczowego, a następnie do moczowodu. Przez wziernik można bezpośrednio obejrzeć kamień moczowy w moczowodzie oraz odpowiednimi narzędziami usunąć go w całości lub wcześniej rozdrobnić na mniejsze fragmenty. Po zabiegu zwykle w moczowodzie pozostawia się na parę dni odpowiedni cewnik, aby mocz prawidłowo odpływał z nerki.

Jak uniknąć ataku kolki nerkowej

W większości przypadków kamicy nerkowej nie stwierdza się przyczyny, a więc nie można przewidzieć jej wystąpienia i podjąć wcześniej działań, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania. Wiadomo jednak, że kamienie moczowe tworzą się z substancji znajdujących się moczu, gdy ich stężenie staje się zbyt duże.

Prosty i najważniejszy sposób zapobiegania kamicy nerkowej polega na piciu takiej objętości wody, aby objętość moczu zawsze wynosiła co najmniej 2 litry na dobę. Należy wypijać szklankę wody na noc, tuż przed snem, jak również w nocy, jeżeli sen zostanie przerwany w celu oddania moczu. Przyjmowanie odpowiedniej objętości wody jest zwłaszcza ważne w sytuacjach, gdy rośnie zapotrzebowanie, np. przy wysokiej temperaturze otoczenia, ciężkiej pracy fizycznej, w gorączce. Należy unikać napojów typu cola, gdyż zawierają fosforany i zakwaszają mocz.

Należy ograniczyć spożycia mięsa, również ryb, jeżeli są spożywane w dużych ilościach, gdyż mięso jest źródłem substancji zakwaszających mocz, które ułatwiają powstawanie kamieni moczowych. Korzystna jest dieta bogata w owoce i warzywa, gdyż zwiększa pH moczu, co zapobiega wytrącaniu się złogów szczawianowych i moczanowych.

Należy ograniczyć spożycia soli, gdyż zawarty w niej sód powoduje większe wydalanie z moczem wapnia, z którego mogą tworzyć się kamienie moczowe. Nie ma potrzeby ograniczać spożycia wapnia w postaci produktów mlecznych, natomiast nie wolno bez zalecenia lekarza przyjmować preparatów wapnia i witaminy D.

Jeżeli zbadano złóg moczowy wydalony samoistnie lub usunięty przez urologa i zbudowany był ze szczawianu wapnia, należy ograniczyć spożycie pokarmów bogatoszczawianowych, jak:

  • czekolada,
  • kawa,
  • herbata,
  • orzechy,
  • rabarbar,
  • szpinak,
  • truskawki,
  • buraki.

Należy dokładnie stosować się do zaleceń lekarza, który może przepisać leki zapobiegające powstawaniu kamieni. Zwykle leki te należy stosować latami, niekiedy do końca życia.

Zawsze należy leczyć zakażenie układu moczowego, zwłaszcza przewlekłe oraz usunąć, jeżeli to możliwe, wszystkie przeszkody w prawidłowym odpływie moczu.

15.03.2022
Zobacz także
  • Budowa układu moczowego
  • USG układu moczowego
  • Kamica nerkowa
Wybrane treści dla Ciebie
  • Dieta w kamicy nerkowej
  • Cystynuria
  • Kamica nerkowa
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta